मेरो फूलबारी

दशैं भाग १: परिचय


दशैं भाग २: लामो भाग




दशैं भाग ३: छोटो, मिठो भाग

यो कथा प्रज्ञा दिदीको रचना हो। मैले त मात्र स्वर भरेको छु। सुन्नुहोस यो कथा:

मेरो विचारमा ति माईसंसारका वुढा (क्लिक क्लिक) यस्तो सोच्दै होलान्:

---------------------------------------------------------
ठूलो मान्छे हुँ भन्दै,
आफ्नो रवाफ देखाउनेहरुलाई
पदमोहले उन्मुक्त भई,
देशको पहिचान फाल्नेहरुलाई
विदेशीलाई खुसी पार्न,
हालीमुहाली गर्नेहरुलाई
जनतालाई ढाँटि ढाँटि,
राष्टियतामा धावा बोल्नेहरुलाई

राम्ररी चिनेको छु,
पढेर पत्रिकाहरुमा
सुस्त सुस्त गरि गरी
सुनेको छु रेडियोहरुमा
आँखा धमिलै भएपनि,
ठम्याएको छु टिभिहरुमा
देखेको छु नाँगो आँखाले,
विगतका ईतिहासहरुमा

त्यसैले,
श्राप मेरो सधैं,
नाटक गर्ने पापिष्ट दुष्टहरुलाई
चिरा पार्न खोज्ने धमिराहरुलाई
ढुकुटि रित्याउने भ्रष्ट राक्षसलाई
वैमानी राष्ट्रघाती फाँसिष्टहरुलाई

तर,
आशिर्वाद छ मेरो,
तातो गोली खाँदा हाँस्ने ति शहिदहरुप्रति
भोकानाँगा हुँदासम्म चिनारी राख्ने गरीवहरुप्रति
देश वनाउन कम्मर कसेका, कर्मठ पौरखी हातहरुप्रति
कुना कुनामा रहेर पनि, देशको माटो चिन्नेहरुप्रति


जीवन निभ्न लाग्दा सम्म,
पुर्खाले सुम्पेको चिनारी,
कहिल्यै मैले भुलेको छैन
शिरको टोपी भुँईमा,
कहिल्यै मैले झारेको छैन
टाल्नुपर्ने हुँदा सम्म,
दौरा मैले फालेको छैन
आफ्नो पहिचान गुमाएर,
शत्रुमाझ घुँडा टेकेको छैन
नेपाल आमाको मुहार फेर्ने,
आशा अझै मारेको छैन !
नेपाल आमाको हाँसो हेर्ने,
आशा अझै मरेको छैन !!
---------------------------------------------------------

यो कविता यो फोटो को लागी लेखेको हुँ जहाँ गाउँवाट घुम्न आएकि एक वुढी महिला स्वयम्भुवाट दुरविनले हेर्दै छिन।

माईसंसारमा - फोटो
--------------------------------------------------

मेरो संसारमा हेर्ने ? यहाँ क्लिक गर्नुस

न त साहित्यमा खप्पिस परियो, न त गहिरो अध्ययन नै छ। तै पनि मेरा यि हातहरु प्रयास गर्दैछन् लेखहरु लेख्न। माईसंसारको एक फोटोको लागी मैले कविता लेखें। फोटोमा केहि जवानहरु होडिंग वोर्ड वनाउन खम्वाहरुमा चढेका देखिन्छन्। त्यही तस्विरलाई मध्यनजर राखेर मैले यो कविता वनाएँ।

कविताको परिभाषा राम्ररी थाहा छैन। तर मेरो मगजमा कविता वारे जे थाहा छ , त्यस अनुरुप यो लेख कविता नै हो। के थाहा वास्वविक परिभाषाले यसलाई कविता नठराउन पनि सक्छ।

*******************************
तिर्न रिन लागेका, बस्न आफ्नै घरमा
पढाउन वालवच्चा, हँसाउन जिवनमा
लागेथें म विदेश, कमाउन भनेर
वोकेका ति सपना, पुर्याउन भनेर

गार्हो भयो खाडिमा, मरुभुमी गन्हायो
पड्क्यो वम ईराकमा, छाति मेरो चर्कियो
खियो मेरो शरिर, सुक्को हात नलागी
विते मेरा रातहरु, खुल्ला आकाश मुनी

देखें मैले विदेश, भोगे कैयौं ती सास्ती
लाग्यो स्वर्ग स्वदेस, फर्के म त अस्ती
आछ शान्ती देशमा, छैन जस्तो पुरानो
भछ आज सहज, पाउनलाई कामराम्रो

वोकें मैले कोदालो, खन्न आफ्नै माटोमा
झारें मैले पसिना, सिन्चाउन पाटोमा
टिपें मैले कलम, लेख्न आफ्नै पनमा
चढें मैले टावर, राख्न 'शान्ति' भूमीमा

लिन्छु म त जोखीम, चम्काउन नेपाल !
लिन्छु म त जोखीम, वनाउन नेपाल !!
लिन्छु म त जोखीम, हँसाउन नेपाल !!!
लिन्छु म त जोखीम, चिनाउन नेपाल !!!!

*******************************

-प्रज्ञा वराल, नोवल निरौला
OCT 5 2008.

"लौ अव माईलीको पालो, लु आईज"- वुढाले टिका लगाउँदै मन्त्र पढे:

ॐ आयुद्रोणसुते श्रीयँ दशरथे शत्रुक्षयँ राघवे
ऐश्वर्यँ नहुषे गतिश्च पवने मानँ च दुर्योधने |
दानँ सूर्यसुते बलँ हलधरे सत्यँ च कुन्तीसुते
विज्ञानँ विदुरे भवन्तु भवताँ कीर्तिश्च नारायणे ||

घरमा कालो खसी काट्दा खुसी हुने कोही छैनन्
दर्जि दाइले लुगा सिउँदा फूर्कि लाउने कोही छैनन्

बजाउँदा दर्जी दाइले आँगनमा मंगल धुन
मन रुँदा आमा भनी वोलाउने कोही छैनन्

सन्तान् संझी गनिरँदा जेठो माईलो साइलो
कान्छो भनी बोलाउँदा हजुर भन्ने कोही छैनन्

थालभरि अक्षता र जमराले सजाउँदा
साईतमा टिका थाप्ने छोराछोरी कोही छैनन्

पिङ खेल्ने कोही छैनन् खल्लो लाग्यो यो दशैं त
सबै संझी रोइरदा आमा भन्ने कोही छैनन् ।

भनिन्छ नि, संगितको कुनै भाषा हुन्न। जुनसुकै भाषामा लेखिएको गित होस न, त्यसलाई संगित मिसाएर वजाएपछि जो सुकैको कम्मर मर्किन, मुख चल्न सुरू भई हाल्छ। तर कम्मर मर्काईको मात्रा अनि मुख चलाईको गति उमेर, संक्रिति, अनुभव र वातावरण पिच्छे वेग्लै हुनु स्वाभाविकै हो। मैले पनि यो फ्रेन्च गित सुन्दा यस्तै यस्तै अनुभव गरें। अर्थ नबुझे पनि सुन्नेको जिउ, ओठ भने चल्छ भन्ने कुरामा मलाई कुनै संका छैन।

Artiste: Kidtonik

Chanson: Aller Plus Loin

Audio

Lyrics

generation nouvelle

par le temps a se mestre

fais le tour de la terre

prisonnier de nos reves

dans nos corps et nos tetes

enttent tu notre appelle

on ira plus loin que les etoiles

que resonneras a nouveaux

on iras chercher l'amour en escales

pour pouvoir en ofrir aux autres

{refrain:}

aller plus loin aller plus haut

toujours plus loin toujours plus beau

aller plus loin aller plus haut

un jour enfin un jour nouveau

generation systeme internet msn qu'habite sur mon ne chaine

reves en fasion en veigne

t'habiller en premiere direction l'univers

et aller

destination espoir

que resonne nos voies a nouveau

et aller

voler le ciel a chaque fois

que nos yeux regarderons tout en haut

{refrain:fois 4}

Lyrics Source: http://www.parolesmania.com

Video

- Sept 5, 2008. INT Evry, France.

अगिल्लो बर्षको यहि दिन क्या गजवको थियो। त्यसदिनको बर्णन त मैले 2007 को September को व्लगमा नै उल्लेख गरेको छु। मलाई झलझलती याद आईरहेको छ। त्यो परिचित ठाउँलाई छोड्दै नयाँ अपरिचित ठाउँमा प्रस्थान गर्ने अगिल्लो दिन हर्ष अनि विस्मतमा चुर्लुम्विएको थिएँ म। समय न हो, वर्ष दिन पछि त्यहि समयको त्यही अनुभवको लागि कोही छानिएका छन्। उनीहरुका पनि मेरा जस्तै अनुभवहरु पक्कै छन्। हो त मेरा जुनियर्सहरु आएका छन् आज। ५ जना रहेछन्: Mr. Jagadish (Nepalese), Mr. Siddartha (Nepalese), Miss Sophia (Cambodian), Mr. A (Thai), Mr. Jean (Vietnamese).

गतसाल हामीहरु ६ जना थियौं जसमा ५ जना ICT र १ जना TC को। तर यसपाली २ जना Computer Science का रैछन्। गत साल ६ जना नै केटा, यो पाली ४ जना केटा। अगिल्लो बर्ष आएकाहरु मध्ये हामी ३ जना अहिले सम्म पनि यहाँ नै छौ, वाँकी Asia मा: सिंगापूर (Mr. Linn), थाईल्याण्ड (Mr. Bharat), श्रीलंका (Vijaya) । यि त संख्यात्मक तुलनाहरु हुन्। गुणात्मक हिसावले त त्यहि समय पार गरेर आउने जुनियर्सहरु सिनियर्सहरु भन्दा राम्रा नै हुन्छन् जस्तो लाग्छ मलाई त।

गतसाल हामी आउँदा १ जना सिनियर्स थिए, यसो मुख देखाएर गायव भएका थिए। तर यसपाली हाम्रा जुनियर्सहरु भाग्यमानी परेछन्। हामी ४ जना (Wikum, Tayyab, Siva सहित) ले त्यस्तो एक्लो महसुस गर्न दिएनौ पहिलो दिन। बरु आलु चाम्रे पकाएर खान दियौं। तैयवले रमजानको व्रत लिईरहेको छ यो बेला। सायद उसलाई हतार थियो क्यारे, अलि काँचै निकाल्यो। तै पनि मिठै थियो। Wikum र Siva ले पनि खानेकुरा ल्याएर वातावरणलाई रोमान्चक वनाएका थिए।

रमझम परेको AIT को वातावरण यहाँ छँदै छैन। केही किन्न पाँईदैन भनेर जुनियर्सले सोध्दा ११ बजिसकेको थियो रातको। यहाँका पसलहरु साँझ ६, ७ बजे नै बन्द हुन्छन् जवकि AIT मा २४ घन्टा नै खुला हुन्छन् केही पसलहरु। जुनियर्सहरुले "पाईन्न किन्न" भनेको सुन्दा अचम्म माने होलान्। समय वित्दैजाँदा यस्ता धेरै अचम्महरु देख्नेछन् यो ठाउँमा। AIT वस्दा AIT त्यति राम्रो नलागेको हुन सक्छ कसैलाई, तर जति जति तिनीहरु यहाँ वस्दै जानेछन्, उति उति AIT क्या दामी भन्दै जानेछन्। यसो भनेर मैले यहाँ सार्है झुर भनेको हुँदै हैन। यहाँ यस्ता धेरै कुराहरु छन् जुन AIT संग छैनन्। त्यही भएर यहाँ आउनेहरुले दुवै तिरको भिन्न अनुभवहरु वटुल्छन्, जुन भविस्यको लागि महत्वपूर्ण कुरा हुन जानेछ।

भनिन्छ मान्छे एक्लो कहिले पनि हुन्न जवसम्म उसको हातमा एक पुस्तक हुन्छ। किनकि पुस्तकमा मान्छेले संसार देख्छ, अरु कोहिसंग भलाकुसारी गर्छ। जस्तो कि तपाई अहिले कोहिसंग हुनुहुन्न, यो मेरा अक्षरहरु पढ्दै हुनुहुन्छ। म केहि भनिरहेको छु, तपाई त्यसलाई सुन्दै हुनुहुन्छ। त्यहि भएर म आफ्नो केही समय कसैसंग भलाकुसारि गर्न उसको जीवनी सुन्न अनि उसका भावना वुझ्न उसका क्रितिहरु खोतन्ने गर्छु, विताउने गर्छु। त्यहिक्रममा मैले BP को आत्मकथा सुन्ने मौका पाएँ। मलाई यस अर्थमा पनि रमाईलो लाग्यो कि उनको म्रित्यु भएको बर्ष नै म जन्मिएको रहेछु। मेरा यि आँखाहरुले उनलाई त देख्नपाएनन्, तर उनका क्रितिहरुमार्फत उनले चिन्ने प्रयत्न गर्दैछु।

उनी साहित्यकार मात्र हैन, राजनितिज्ञ पनि थिए। कोहिले त महामानव को उपनाम पनि दिएका थिए उनीलाई। उनि उही विश्विश्वर प्रसाद कोईराला हुन जो नेपालका पहिला निर्वाचित प्रधानमंन्त्री पनि हुन। उनको जन्म सन् 1914 र मरण सन् 1982 मा भएको रहेछ।

उनको जिवनको धेरै समय निर्वासित अवस्थामा र जेलमा नै वित्यो। उनले १८ महिना सम्म प्रधानमंत्रिको कार्यकाल पनि सम्हालेका थिए। हालसालै मैले खगेन्द्र नेपालीको आवाजमा उनको आत्मव्रित्तान्त सुन्ने अवसर पाएँ। एकदम रमाईलो अनि प्रेरणादाई पाएँ। गान्धिवादी रहेछन्। गान्धिलाई मारिनु एक दिन अघि उनले भेटेका रहेछन्, नेपालमा वम पठाउन…..। निकै रोमान्चक ढंगले प्रस्तुत गरेका छन उनले आफ्नो जिवनीलाई।

उनका साहित्यक क्रितिहरुमा: दोषि चस्मा, सुम्निमा, तीन घुम्ति, नरेन्द्रदाई, मोदिनि, हिटलर र यहुदि, वावु-आमा-र-छोरा" पर्दछन्। उनि राजनितिज्ञ भएपनि विस्लेषकहरुले उनको लेखाईमा राजनितिको 'र' सम्मको प्रभाव देख्दैनन् । त्यसैले विश्लेषकहरुको विचारमा उनि जिवनमा दुई भिन्न भिन्न विधामा पाईला राखेर अघाडि वढ्ने एक कुसल व्यक्ति हुन्। उनी रसियन लेखक एन्टन चेकोभ (Anton Chekov) वाट प्रभावित थिए रे। उनले लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा र वालक्रिष्ण समलाई नेपालका खराट साहित्यकार, लेखकका रुपमा लिएका रहेछन्।

उनको आत्मव्रित्तान्तलाई मैले संकलन गरेको छु। यदि कसैले सुनेको, पढेको छैन उनको जिवनी भने, मैले संकलन गरेको लिंक क्लिक गरेर सुने हुन्छ। मलाई लाग्छ, उनको जिवनी सुनेपछि जिवनमा केही परिवर्तन भएको महसुस हुनेछ।

तस्विर: ताजमहल अघाडि विपि

स्रोत: nepalicongress.org

विपिको आत्मकथा सुन्ने? क्लिक गर्नुहोस तलका वटनहरु:

स्रोत: dcnepal.net

बर्तमानमा केही सहजता छाएपनि, विगतमा नेपाल आमा धुरुधुरु रोएकी नै हुन्। आफ्ना संतानले पतिको दिर्घायुको कामना गरेर तिजको व्रत वसिरहँदा, उनको लास आँगनमै पुगेको पनि नेपाल आमाले नियालेकी नै हुन्। आफ्ना संतानसंगै गलामा गला मिसाउँदै छाती पिटिपिटि रोएकी नै हुन् । रुँदा-रुँदा फुलेका आँखाका नानीहरु, जिंग्रिङ परेको जिउ यसका प्रमाण स्वरुप वसिरहेछन्। अझै पनि कहिले कहिले यिनको छातिमा तरंग पैदा हुन्छ, मुटुमा सोला हान्छ जव आफ्नै नेपाली भाईले अर्को नेपालीलाई छिनाउछन्। त्यसैले उनको आँशु रोकिएको लागेपनि मन भने कुँडिएकै छ। मात्र उनले दिनदिनै रुनु पर्दैन, तर रुनु भने परिरहेको छ अझै पनि।

वैरिहरुको आक्रमणलाई आफ्ना संततिले निस्तेज पार्ने क्रममा दिएका बलिदान उनले कहाँ भुल्न सक्छिन् र। उनी हर्षित छिन् ति वलिदान दिने संततिहरुप्रति। तर आफ्नै भूमीमा आफ्नै संतानहरु काटाकाट र मारामार गरेको देख्दा, उनको मुटु छियाछिया भएको छ ।

यस्तै यस्तै भाव समेटिएर लेखिएको कविता आज राखेको छु। 'नेपाल आमाको चिन्ता' मार्फत कवियित्रिले नेपाल आमाको बोलीलाई जस्ताको तस्तै सुनाएकी छिन् । लौ सुनौन त नेपाल आमाले के भन्दिरहिछन्, के सोच्दिरहिछन्, कवियत्रि कै आवाजमा।

-अनन्ता खनाल

वीरहरुले विस्वसामु परिचित मेरा संतानहरु

विस्वकै सामुमा कलंकित कहलिन लागे

शान्तिको नाममा क्रान्तिको ज्वाला वोकी

भाई-भाईमा सल्किन थाले

कहिल्यै पिपिरा हाल्न नसक्ने गरी

डडेलाको ज्वालामा परेको रूख जस्तै।

कति आनन्दित हुन्थें म

मेरा छातिवाट बहने

निस्चल निर्झल झरनाको संगितमा

न्याउली कोयलीको गुंजाईमा

सिमसिम वर्सात रवि किरणको सप्तरंगि पर्दामा

डाँफे मयुर म्रिगहरु छमछमाईरहँदा,

साथमा थाम्न नसकि

पिपिरी र सुसेलीको धुनमा

गोठाले सन्ततिले तालदिंदा

कति आलादित हुँन्थे म।

मेरा हिमालहरु,

जस्तै परिस्थितिमा पनि

सिंचित सुन्दरभाव बोकी

सदा मुस्काईरहँदा

मेरा नदि नालाहरु

जस्तै विपत्तिहरुलाई पनि सामना गर्दै

निर्भिक रुपमा अठोट नछोडि दौडिरहँदा

अनि मेरा फाँटहरु

मेरै सन्ततीका निम्ति

हरदम झुलीरहँदा

कति आलादित हुँन्थे म।

सहिरहन्थे,

सहनसक्थें म

कैयन मेरा संततिहरु

छिमेकीका दासी हुँदा पनि

न कि त्यो त उनीहरुको वाध्यता हो,

गरिविको वाध्यता,

उचित स्थान र कर्म नपाउँनुको वाध्यता।

हाँसिरहन्थे म,

म हाँस्न सक्थें

कालापानीमा जस्तो संतानको म्रित्यूमा

सत्रुलाई परास्त गर्दै

माटो पचापको निम्ति दिएको वलिदानमा।

तर,

सक्दिन म हेर्न,

सक्दिन हेर्न म

नदि र झरनाको ठाउँमा

रगत वहिरहेको

हिमालले शिर झुकाईरहेको

न्याउली कोयली मयुर म्रिगहरुसाथ

गोठालेहरु प्राक्रितिक संगितमा रम्न छोडेको

फाँट नपुंसक बनेको,

संतानहरु असुर जस्तै

एक आपसमा लडि

रक्त पिपासू बनिरहेको

मेरै छातीलाई मेरै संतानहरुले

रणभूमि वनाईरहेको

मेरै छातीलाई मेरै संतानहरुले

रणभूमि वनाईरहेको

सहन सक्दिन म,

कदापि !!